เครื่องกลั่นระเหยแบบหมุนภายใต้สุญญากาศ หรือรีโวแวป (Rotary Evaporator) เป็นเครื่องมือทางห้องปฏิบัติการที่ใช้สำหรับการกำจัดสารละลายจากตัวอย่างด้วยการระเหยออกเล็กน้อยและอ่อนโยน เครื่องนี้ใช้งานอย่างแพร่หลายในวงการเคมี ชีวเคมี และเภสัชกรรมสำหรับการปรับความเข้มข้นของสารละลาย การทำความสะอาดของสาร และการกู้คืนสารละลายได้อย่างมีประสิทธิภาพ นี่คือลักษณะสำคัญและส่วนประกอบหลักของเครื่องตัวกระจุก:
1. **หลอดตั้งครึ่งวงกลมหม้อต้ม (Rotating Flask)**: ตัวอย่างที่ต้องการให้ระเหยออกไปนั้นจะถูกวางไว้ในหม้อที่ออกแบบมาอย่างเฉพาะเรียกว่าหม้อที่มีรูปร่างเป็นวงกลมครึ่งหรือหม้อต้ม หม้อนี้ถูกต่อกับเครื่องตัวกระจุกและหมุนโดยแนวระเบียงหรือแนวนอนภายใต้สภาวะเวคคัมเพื่อเพิ่มพื้นที่ผิวที่ใช้สำหรับการระเหย
2. **อ่างน้ำหรืออ่างที่ใช้ต้มน้ำ (Water Bath or Heating Bath)**: เครื่องตัวกระจุกมักมีอ่างน้ำหรืออ่างที่ใช้ต้มน้ำที่ให้ความร้อนที่ควบคุมได้แก่หม้อต้มตัวอย่าง เอางี้ทำให้สามารถควบคุมอุณหภูมิของตัวอย่างได้อย่างแม่นยำในระหว่างการระเหย โดยทำให้การระเหยของสารละลายเป็นไปอย่างอ่อนโยนโดยไม่มีการทำลายตัวอย่าง
3. **หม้ออบที่หมุน (Rotating Evaporating Flask)**: หม้อที่ใส่ตัวอย่างที่มีสารละลายหมุนตลอดการปฏิบัติการการระเหย เหตุการณ์การหมุนนี้ช่วยให้สามารถผสมตัวอย่างได้อย่างมีประสิทธิภาพและสร้างการกระจายความร้อนอย่างสม่ำเสมอ ซึ่งเพิ่มประสิทธิภาพการระเหย
4. **เครื่องทำความเย็น (Condenser)**: ไอน้ำของสารละลายที่ระเหยขึ้นจะถูกนำไปสู่เครื่องทำความเย็นที่เชื่อมต่ออยู่ ที่นั่นน้ำหรือไอน้ำจะถูกทำให้เย็นลงและเข้าสู่สถานะของของเหลวอีกครั้ง ระบบทำความเย็นอาจมีหลายประเภท รวมถึงเครื่องทำความเย็นแบบสายหม้อเดียว หรือเครื่องทำความเย็นแบบหลอดนิรภัยหรือสายหม้อในหลอดเป็นต้น
5. **ระบบสูญญากาศ (Vacuum System)**: เครื่องสูบสูญญากาศใช้เพื่อรักษาความดันลดลงในหม้อต้มและเครื่องทำความเย็น ซึ่งทำให้จุดเดือดของสารละลายต่ำลงและเพิ่มประสิทธิภาพการระเหยของสารละลาย ระบบสูญญากาศมีความสำคัญสำหรับการกำจัดสารละลายอย่างมีประสิทธิภา
พและป้องกันการกลั่นของตัวอย่าง
6. **วาล์วควบคุมสูญญากาศ (Vacuum Control Valve)**: วาล์วควบคุมสูญญากาศช่วยให้ผู้ปฏิบัติงานสามารถปรับความดันลดลงในระบบได้ ควบคุมอัตราการระเหยของสารละลายและป้องกันการทำลายตัวอย่าง
7. **หม้อสะสม (Collection Flask)**: สารละลายที่เย็นลงจะรวมกันในหม้อที่แยกออกมาเป็นอุปกรณ์ที่ใช้สะสมสาร ซึ่งเรียกว่าหม้อสะสมหรือหม้อรับ หม้อนี้ถูกวางอยู่ด้านล่างของเครื่องทำความเย็นและรวบรวมสารละลายที่ถูกกำจัดไว้สำหรับการใช้งานหรือกำจัด
8. **คุณสมบัติความปลอดภัย (Safety Features)**: เครื่องตัวกระจุกอาจมีคุณสมบัติความปลอดภัยเช่น การป้องกันการทำลายตัวอย่าง การปิดเครื่องอัตโนมัติ และวาล์วปล่อยความดันเพื่อให้มั่นใจในการทำงานและป้องกันอุบัติเหตุ
9. **อินเตอร์เฟซการควบคุมดิจิตอล (Digital Control Interface)**: เครื่องตัวกระจุกที่ทันสมัยมักมีอินเตอร์เฟซการควบคุมดิจิตอลที่ช่วยให้ผู้ปฏิบัติงานสามารถตั้งค่าและตรวจสอบพารามิเตอร์เช่น อุณหภูมิ ความเร็วการหมุน และระดับสูญญากาศได้อย่างแม่นยำ โดยให้ความควบคุมที่แม่นยำในกระบวนการการระเหย
เครื่องตัวกระจุกเป็นเครื่องมือที่ให้วิธีการที่หลากหลายและมีประสิทธิภาพสำหรับการกำจัดสารละลายและการปรับความเข้มข้น ทำให้เป็นเครื่องมือที่สำคัญในหลายสถาบันวิจัยสำหรับการปฏิบัติการต่าง ๆ ที่ต้องการใช้งานทั้งในแง่ของการทำความสะอาดตัวอย่าง การทำความสะอาดสาร และการกู้คืนสารละลายอย่างมีประสิทธิภาพ
