1.จิ้งหรีดที่นำมาแปรรูป
3.ผลิตภัณฑ์ผงจิ้งหรีดที่ได้
การอบรมเรียนรู้เครื่องจักรแปรรูปสินค้าเกษตรให้เพิ่มมูลค่า ด้วยเทคโนโลยีที่ทันสมัยของ
บริษัท ยูโร เบสท์ เทคโนโลยี จํากัด
นําเสนอผลงานในเรื่องของการแปรรูปทางการเกษตร จะพูดถึงกลางนํ้าและไปถึงปลายนําเกษตรกรจะ
ได้รับประโยชน์จะได้ถึงตลาดอย่างรวดเร็ว การสัมมนาจะมีหลายภาคส่วน ผู้ประกอบการหลายภาคส่วน
โดยมี ท่านอธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก นพ.มรุต จิรเศรษฐสิริ มาเป็นประธาน
กล่าวเปิดงาน ซึ่งบรรยายพิเศษให้ความสําคัญต่อการแปรรูปสมุนไพรโดยใช้เทคโนโลยีเครื่องจักรกล
อบแห้งแบบพ่นฝอย ( Spray Dryer ) ทําให้เกิดมูลค่าเพิ่ม ทําให้เกษตรกรได้รับประโยชน์ ได้มีการ
เผยแพร่ ซึ่งได้รับความสนใจจากประชาชนเป็นจํานวนมาก
คุณสาธร เตรียมชัยศรี ผู้เชี่ยวชาญการแปรรูปสมุนไพรด้วยเทคโนโลยี
ความสําคัญของการแปรรูปสินค้าทางการเกษตร ทราบกันดีอยู่แล้วว่าประเทศไทยเป็นประเทศแห่ง
การเกษตร เรามีการปลูกมีการทําพืชไร่ต่าง ๆ มากมาย สินค้าทางการเกษตรส่วนมากเราก็ส่งออกหรือบริโภคเองในประเทศ แต่ทั้งนั้นเองสินค้าทางการเกษตรก็มีข้อจํากัดอยู่บางประการ
เช่น 1. อายุการเก็บ อายุการเก็บของสินค้าทางการเกษตร มีอยู่ได้ไม่นานมากนัก ขึ้นอยู่กับชนิด
เรื่องของข้อจํากัดในการเก็บรักษา ( Shelf Life ) อายุการเก็บ 2. ราคา ราคาอาจจะไม่ได้สูงมากนัก
ทั้งนี้ สามารถแก้ปัญหาได้ด้วยเทคโนโลยี ในการแปรรูป เทคโนโลยีในการแปรรูปคือ เครื่องจักรที่จะมาเปลี่ยนสภาพของวัตถุดิบ ตัวอย่างเช่น กล้วยสด ขายก็ได้ราคา แต่ถ้าเกิดเราแปรรูปจากกล้วยธรรมดาเป็น กล้วยอบแห้ง หรือกล้วย Freeze Dry ด้วยเทคโนโลยี Freeze Dry หรือ Spray Dry ทําให้ยืดอายุการเก็บของสินค้าทางการเกษตรยาวนานขึ้น ทั้งยังเพิ่มมูลค่าให้กับสินค้า ส่งผลทำให้เกษตรกรมีรายได้ที่มากขึ้นด้วย ตรงส่วนนี้เองทําให้กลางนํ้าหรือเทคโนโลยีทางการเกษตรมีส่วนสําคัญมาก ที่จะเข้ามาช่วยพัฒนาความเป็นอยู่ของเกษตรกรช่วยพัฒนาประเทศ ก่อนที่จะไปถึงปลายทางมาถึงผู้บริโภค สินค้าเราส่งออกออกไปต่างประเทศทีเกิดขึ้นคือ เขาก็เอาไปแปรรูปแล้วก็ส่งกลับมาในประเทศไทย และขายในราคาที่สูงกว่า เนื่องจากประเทศไทยไม่ได้มีความคุ้นเคยกับเทคโนโลยีการแปรรูปมากนัก
บริษัท ยูโร เบสท์ เทคโนโลยี จํากัด ก็มีเทคโนโลยีเครื่องจักรการแปรรูปสินค้าให้คนไทยได้ใช้ก็จะมา
สามารถแปรรูปสินค้าส่งออกไปได้ในราคาที่สูงขึ้น
นพ.มรุต จิรเศรษฐสิริ อธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข
สารสําคัญในสมุนไพรแต่ละตัวมีปริมาณคงที่ ถ้าเอาสมุนไพรที่เป็นสมุนไพรกึ่งสดหรือว่าเป็นสมุนไพรแห้ง
แต่ว่าไม่ได้แปรรูปมา ต้องเอาไปต้ม เอาไปรับประทาน จึงมีความแปรผันว่าไปต้มๆนานเท่าไหร่ ต้ม 3 เอา
1 ต้มนานเกินไปไหม ต้มแล้วไม่นาน ปริมาณที่ดื่ม ดื่มแก้วเล็กแก้วใหญ่ชนิดต่าง ๆ เพราะฉะนั้น ถ้าแปรรูปมา
ต้องอยู่ในรูปที่รับประทานง่าย เพราะในการใช้เครืองจักรที่มีส่วนทําให้ผู้ป่วยบริโภคง่ายขึ้นจะดีกว่า
ยกเว้นเราไม่รู้ว่าสารสําคัญคืออะไร รู้แต่ว่าสกัดแบบนี้ต้องมีเครื่องต้มอัตโนมัติ ขณะนี้ก็ทํามาเป็นซองนํา
ใส่เป็นซอง ๆ มา ซึ่งความคงทนของยาชนิดนี้จะอยู่ได้ไม่นาน หรือถ้าเป็นแบบ Spray Dry หรือ Freeze Dry
กลุ่มต่าง ๆ เหล่านี้ ก็จะอยู่ได้อย่างน้อย 6 เดือน ถึง 2 ปี ก็จะทําให้เราใช้สมุนไพรในอุตสาหกรรมได้มากขึ้น
SME D bank ได้มีโอกาสเข้ามาร่วมงานด้านการแปรรูปสมุนไพร เป็นหน่วยงานขึ้นตรง 2 กระทรวง (กระทรวงการคลัง และ กระทรวงอุตสาหกรรม) SME D bank เป็นธนาคารรัฐ การดําเนินกิจกรรมต่างอยู่ภายใต้นโยบาย
ในการสนับสนุนผู้ประกอบการ SME รายย่อย ๆ เข้าถึงแหล่งทุนได้ง่ายขึ้น SME D bank ไม่ใช่ให้เข้าถึง
แหล่งทุนอย่างเดียว มีการพัฒนาต่อยอดให้ผู้ประกอบการเข้าสู่การแข่งขันการพัฒนาการด้าน Packaging
SME D bank มีการช่วยผู้ประกอบการรายย่อย ๆ ด้านสมุนไพรได้อย่างไร ปัจจุบันมีผลิตภัณฑ์สินเชื่อที่
ตอบโจทย์กับผู้ประกอบการ SME ในการเข้าแหล่งทุนได้ง่ายขึ้น อัตราดอกเบี้ยตํ่าเพียง 3 % ต่อปี
เท่านั้นยังไม่พอ ถ้าผู้ประกอบการไม่มีเรื่องของหลักประกัน พร้อมที่จะมีพันธมิตรในเรื่องของการช่วยมา
คํ้าประกันสินเชื่อโดย บสย. โดยปกติ บสย.จะคิดค่าธรรมเนียมการคํ้าประกันลูกค้าต่อราย 1.75 ของวงเงิน
ตอนนี้ SME D bank มี Package ที่ร่วมกันฟรี 3 ปีแรก เพราะฉะนั้นผู้ประกอบการไม่ต้องกังวลเรื่องการ
เข้าถึงแหล่งทุนของภาครัฐไม่ใช่เรื่องยากอีกต่อไป เพราะฉะนั้นไม่ว่าผู้ประกอบการต้องการขยายปรับปรุง
มีความรู้เรื่องการผลิตด้านสมุนไพรแปรรูปเรียบร้อยแล้ว แต่ถ้าต้องการในเรื่องของอุปกรณ์เครื่องจักรต่างๆ
หรือการลงทุน เงินหมุนเวียนต่าง ๆ เข้ามาที SME D bank ได้
Different setting in different model of spray dryer
ทำไมใช้การตั้งค่าเหมือนกันแต่ทำสเปรย์ดรายเป็นผงไม่ได้?
การตั้งค่าของเครื่องสเปรย์ดรายเออร์มีหลักๆคือ อุณหภูมิลมร้อนขาเข้า แรงดันลมภายในถังอบแห้ง แรงดันของเหลว อัตราการป้อนของเหลว แต่ละรูปแบบมีส่วนการตั้งค่าที่ต่างไปเช่น หัวฉีดแบบใช้ลมช่วย สามารถปรับค่าได้ทั้งการไหลของเหลว และแรงดันลมช่วย หัวฉีดแบบแรงดันปรับค่าที่อัตราไหลและแรงดันของเหลว
การทดลองจะเลือกใช้สเปรย์ดรายเออร์ขนาดเล็กเพื่อลดปริมาณของตัวอย่างในการทดสอบแต่ละครั้ง วัตถุดิบบางอย่างมีราคาสูงมากหากทดลองในเครื่องสเปรย์ดรายเออร์ขนาดใหญ่จะทำให้ใช้งบประมาณสูง
ขณะเดียวกันสเปรย์ดรายเออร์ขนาดเล็กมีข้อจำกัดในการใช้คือ หัวฉีดไม่สามารถใช้แรงดันสูงหรือหัวฉีดที่มีการกระจายเป็นวงกว้าง เพราะจะทำให้ของเหลวไปติดตามผนังภายรอบไม่เป็นผงละเอียด หัวฉีดที่เลือกใช้คือหัวฉีดแบบใช้ลมช่วย two fluid spray nozzle ใช้แรงดันลมในการเป่าให้ของเหลวเป็นละอองฝอย
อุณหภูมิขาเข้า (hot air inlet temperature) ได้มาจากการวัดค่าด้วยเทอโมคอปเปิ้ล (thermocouple) ไม่ได้แสดงถึงอุณหภูมิภายในถังอบแห้ง (drying chamber)ทั้งหมด จะเห็นได้ว่าเมื่อลมร้อนเข้าสู่ถังอบแห้ง อุณหภูมิจะเปลี่ยนไป บริเวณที่ต่างกันมีอุณหภูมิที่ต่างกันไป ซึ่งไม่ได้แสดงในตู้ควบคุมไฟฟ้าที่ temperature controller
แม้จะใช้ฮีทเตอร์ขนาดเท่ากัน ถ้าขนาดท่อลมเข้าต่างกันก็แสดงอุณหภูมิที่ต่างกันออกไป เปรียบเทียบให้เห็นภาพในห้องที่เปิดแอร์ขนาด 12,000 BTU ในห้อง 3×3 เมตร อุณหภูมิห้อง 22 องศาเซลเซียส แต่ถ้าเปิดแอร์ขนาดเท่ากันในห้องประชุม 10×20 เมตร ที่ลมเย็นทางออกของแอร์อาจจะทำได้ 22 องศาเซลเซียส แต่อุณหภูมิห้องจะสูงกว่า 22 องศาเซลเซียส
เมื่อลมร้อนเข้าสู่ถังอบแห้งอุณหภูมิจะลดลงด้วยปริมาตรที่เพิ่มขึ้นตามหลัก Heat transfer เครื่องแต่ละเครื่องมีขนาดปริมาตรถังไม่เท่ากัน ความกว้าง*สูง ไม่เท่ากัน ลักษณะของการไหลของความร้อนจึงแตกต่างออกไปเช่นกัน ฉนวนกันความร้อนต่างชนิด ต่างความหนา ก็เป็นอีกส่วนที่สร้างความแตกต่าง
หัวฉีดแบบใช้ลมช่วยจะมีลมเย็นจากหัวฉีดเข้าไปปนกับลมร้อนภายในถังอบแห้ง ต่างจากเครื่องขนาดกลางและใหญ่ที่มักใช้หัวฉีดแรงดันที่มีแต่ความดันจากของเหลวเท่านั้น หัวฉีดต่างรูปแบบจะมีการกระจายตัวของเหลวไม่เหมือนกัน
Hot air distributor ตัวกระจายความร้อนมีผลต่อลักษณะการหมุนเวียนของลมร้อนในระบบ ถ้ากระจายได้ดีถังอบจะมีความร้อนเป็นเกลียวหมุนจากบนลงล่าง ไม่มีแรงดันย้อนกลับ
Exhaust fan พัดลมดูดของแต่ละเครื่องมีขนาดต่างกัน แม้ว่าขนาดกำลังวัตต์อาจจะเท่ากัน แต่ขนาดของตัวพัดลมและใบพัดที่ต่างก็ส่งผลต่อการตั้งค่าที่เหมาะสม พัดลมที่ต่างกันส่งผลถึงแรงดันและอัตราไหลที่ต่างกันออกไป แม้ตั้งค่าอุณหภูมิขาเข้าเท่ากันแต่ขนาดพัดลมต่างกัน อุณหภูมิภายในถังอบแห้งจะแตกต่างกัน จุดนี้คือจุดสำคัญที่ทำให้การตั้งค่าที่เหมาะสมของเครื่องสเปรย์ดรายเออร์ที่ต่างกัน มีการตั้งค่าที่แตกต่างกัน ค่าอุณหภูมิลมร้อนขาเข้าที่วัดได้บ่งชี้ถึงอุณหภูมิแค่จุดเดียวเท่านั้นคือท่อลมเข้า